Κ Υ Ρ Ι Α Κ Ε Σ   Σ Τ Ο   Π Α Ν Ι
Αφιέρωμα: Ιστορίες από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο

• Κυριακή 17 Οκτωβρίου, 20:30
  Ο πόλεμος των σκιών
  σε σκηνοθεσία Ζαν-Πιέρ Μελβίλ (L΄ Armée des Ombres,969, διάρκεια: 145΄)
  
  Παίζουν: Λίνο Βεντούρα, Σιμόν Σινιορέ, Ζαν Πιέρ Κασέλ, Σeρζ Ρετζιαμί, Πωλ Μερίς.
  Στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, παρακολουθούμε τη ζωή, τις ημέρες και τη δράση μιας αντιστασιακής οργάνωσης απλών Γάλλων πατριωτών, μεταξύ των οποίων υπάρχει και μια γυναίκα (Σιμόν Σινιορέ).
  Το σενάριο βασίζεται στο μυθιστόρημα του ακαδημαϊκού Ζοζέφ Κεσσέλ. Η ταινία κέρδισε τρία βραβεία από ενώσεις Αμερικανών κριτικών κινηματογράφου. Αφηγείται την ιστορία  μιας ομάδας Γάλλων αντιστασιακών κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Ο Μελβίλ, όμως, διαχειρίζεται το θέμα με τέτοιο τρόπο ώστε του δίνει τη δομή του νουάρ και την ενασχόληση με ηθικά διλήμματα. Μια ταινία που δεν έχει να κάνει με τη δράση της αντίστασης ενάντια στον εχθρό αλλά με τον αγώνα για την επιβίωση της ύπαρξης της ίδιας της αντίστασης. Ο εχθρός δεν είναι οι Γερμανοί αλλά ο κίνδυνος να ξεσκεπαστεί η ταυτότητα των αντιστασιακών. Ένας εχθρός αόρατος αλλά πολύ πιο απειλητικός. Η δράση δεν επικεντρώνεται στα σαμποτάζ αλλά στην εναγώνια και συνεχή κίνηση να καλύψουν τα ίχνη τους ώστε να παραμείνουν στις σκιές.
  Τίποτα δεν είναι υπεράνω αυτού και όλα θυσιάζονται σε αυτό το καθήκον. Όλοι ξέρουν ότι θα πεθάνουν με ψεύτικα ονόματα και δεν πρόκειται κανένας να μάθει τίποτα.
  Ο ίδιος ο Μελβίλ είχε λάβει ενεργό μέρος στην αντίσταση και ήξερε πολύ καλά πως να αποτυπώσει αυτό το οξύμωρο συναίσθημα της ελπίδας και του φαταλισμού στο πανί.
  Ο Ζαν-Πιέρ Μελβίλ (17 Οκτωβρίου 1917 - 2 Αυγούστου 1973), όταν επέστρεψε από τον πόλεμο, ζήτησε άδεια για να γίνει βοηθός σκηνοθέτη αλλά απορρίφθηκε. Χωρίς αυτή την υποστήριξη, αποφάσισε να παράγει τις ταινίες του με τα δικά του μέσα και συνέχισε να χρησιμοποιεί το Μελβίλ ως το καλλιτεχνικό του όνομα. Έγινε ανεξάρτητος κινηματογραφιστής και είχε το δικό του στούντιο, στο Παρίσι.
  Ήταν γνωστός για τις μινιμαλιστικές δραματικές αστυνομικές ταινίες του, όπως «Ο Χαφιές», (1962), «Ο Δολοφόνος με το Αγγελικό Πρόσωπο» (1967) και «Ο Κόκκινος Κύκλος» (1970) με πρωταγωνιστές μεγάλους ηθοποιούς, όπως ο Αλέν Ντελόν, ο Ζαν Πολ Μπελμοντό και ο Λίνο Βεντούρα.
  Έχοντας επιρροές από τα φιλμ νουάρ του Χόλυγουντ του 1940, ο Μελβίλ χρησιμοποίησε αξεσουάρ όπως τα όπλα, τα ρούχα (παλτά) και τα καπέλα για να διαμορφώσει μια χαρακτηριστική εμφάνιση στις ταινίες του.
  Η ανεξαρτησία του Μελβίλ και η «αναφορά» του κινηματογραφικού του στυλ (ήταν ένας από τους πρώτους Γάλλους σκηνοθέτες που χρησιμοποίησαν τακτικά τις πραγματικές τοποθεσίες) είχαν σημαντική επιρροή στο γαλλικό κινηματογραφικό κίνημα του Νέου Κύματος.

          https://www.youtube.com/watch?v=XLkR8MJ9zfg

• Κυριακή 24 Οκτωβρίου, 20:30
  Οι Καταραμένοι (La caduta degli dei, Ιταλία, 1969, 155’ ) του Λουκίνο Βισκόντι
  
  Κατά τη διάρκεια μιας οικογενειακής συνάθροισης, στις 28 Φεβρουαρίου του 1933, ο ηλικιωμένος πατριάρχης της οικογένειας, Γιόακιμ φον Έσεμπερκ, ορίζει αντιπρόεδρο της χαλυβουργίας τον αξιωματικό των SS Κονσταντίν με σκοπό να εξευμενίσει το ναζιστικό κόμμα. Η απόφαση αυτή αναγκάζει το φιλελεύθερο Χέρμπερτ να παραιτηθεί. Την ίδια νύχτα, ο Γιοακίμ δολοφονείται και το έγκλημα αποδίδεται στον Χέρμπερτ. Στην πραγματικότητα, οι φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας, που έγινε ύστερα από προτροπή του αξιωματικού των SS Άσενμπαχ, είναι η Σοφία φον Έσενμπεκ και ο εραστής της, Φρίντριχ Μπρούνμαν. Την πλειοψηφία των μετοχών αποκτά ο Μάρτιν, ανιψιός του Γιοακίμ και γιος της Σοφίας, ο οποίος, όντας υποχείριο της μητέρας του, ορίζει πρόεδρο της εταιρείας τον εραστή της. Για να κατακτήσει το επίζηλο αξίωμα, ο Κονσταντίν εκβιάζει τον Μάρτιν με όπλο την αυτοκτονία μιας Εβραιοπούλας, την οποία είχε αποπλανήσει. Όμως, κατά τη σφαγή των SS - στις 30 Ιουνίου του 1934 -  ο Φρίντριχ δολοφονεί τον Κονσταντίν. Τώρα, όλη η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της Σοφίας και του εραστή της, οι οποίοι, για ν’ αναγκάσουν τον Χέρμερτ να γυρίσει πίσω και να παραδοθεί, εξοντώνουν τη σύζυγό του και κλείνουν σε άσυλο τις μικρές του κόρες.

  «Η ιδέα μου ήταν να δείξω την ιστορία μιας οικογένειας, στους κόλπους της οποίας συμβαίνουν εγκλήματα, που, ουσιαστικά, μένουν ατιμώρητα. Πού και πότε, στη σύγχρονη ιστορία, θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο; Μόνο επί ναζισμού με τις μαζικές σφαγές και τις δολοφονίες, που μένουν ακόμα ατιμώρητες. Γι’ αυτό τοποθέτησα την ιστορία αυτής της οικογένειας, που έπρεπε να είναι η ιστορία του χάλυβα, στη Γερμανία, στη διάρκεια της ανόδου του ναζισμού» Λουκίνο Βισκόντι.

  https://www.youtube.com/watch?v=MFRZZ2k2iGk

• Κυριακή 31 Οκτωβρίου, 20:30
  Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν (Σοβιετική Ένωση, 1962, 95’ ) του Αντρέι Ταρκόφσκι
  
  Yπόθεση

  Η ιστορία εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου με κεντρικό ήρωα ένα δωδεκάχρονο αγόρι, τον Ιβάν, η οικογένεια του οποίου ξεκληρίστηκε από τους Ναζί. Μην έχοντας να χάσει κάτι, κατατάσσεται στο σοβιετικό στρατό ως ανιχνευτής και αναλαμβάνει επικίνδυνες αναγνωριστικές αποστολές, για τις οποίες είναι ο πλέον κατάλληλος χάρη στο μικρό του μπόι και τη σβελτάδα του.

  Δημιουργεί φιλίες με πολλούς από τους ενήλικες συμπολεμιστές του, οι οποίοι τον σέβονται και τον αναγνωρίζουν ως ισότιμο. Όταν του προτείνουν να πάει σε μια στρατιωτική ακαδημία για να τον προφυλάξουν από τους κινδύνους της μάχης, ο Ιβάν απορρίπτει πεισματικά την ιδέα.

  Η προσέγγιση είναι περισσότερο προσωπική παρά πολιτική ή προπαγανδιστική και κατατάσσει «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» στα πλαίσια του Νέου Κύματος του πρωτοποριακού σοβιετικού σινεμά, που άλλαξε την οπτική αναπαράσταση του πολέμου στην οθόνη.

  https://www.youtube.com/watch?v=25Vbf2Sir4I

Πολιτιστικός Πολυχώρος «Δ. Χατζής»